Trichyneb Gresffordd
Cartref > Amrywiol > Trichyneb Gresffordd
Trychineb Gresffordd
Roedd Trychineb Gresffordd yn un o'r damweiniau mwyngloddio gwaethaf i ddigwydd yng Nghymru.
Dechreuwyd ar y gwaith o suddo'r pwll yng Ngresffordd, ger Wrecsam, ym 1908 gan “Glofeydd Unedig San Steffan a Wrecsam”. Suddwyd dwy siafft, y Dennis (a enwyd ar ôl y teulu diwydianwyr Dennis o Riwabon) a'r Martin, a oedd 50 llath oddi wrth ei gilydd. Cwblhawyd y gwaith yn 1911 ac roedd y pwll yn un o'r rhai dyfnaf ym maes gloSir Ddinbych, gyda siafft Dennis yn cyrraedd dyfnder o tua 2264 troedfedd a siafft Martin tua 2252 troedfedd.
Erbyn 1934, roedd 2200 o lowyr yn cael eu cyflogi yn y lofa, gyda 1850 yn gweithio dan ddaear a 350 ar yr wyneb.
Roedd rhai arferion gweithio o'r 19eg ganrif yn dal i fod yn y pwll er bod rhywfaint o fecaneiddio wedi'i gyflwyno. Cyn y ffrwydrad fawr, roedd tystiolaeth o wres a nwy yn y pwll glo.
Ar Fedi 22 1934, am 2:08 y.b. ysgydwodd ffrwydrad treisgar adran Dennis o'r mwynglawdd, dros filltir o waelod y siafft, a chydiodd tân yno. Ar y pryd roedd cyfanswm o 500 o ddynion yn gweithio dan ddaear yn y lofa ar y sifft nos, a oedd yn anarferol o uchel oherwydd bod rhai dynion wedi gweithio shifftiau dwbl y noson honno er mwyn gallu mynychu carnifal a gêm bêl-droed y diwrnod canlynol.
Dim ond chwe dyn lwyddodd i ddianc o adran Dennis trwy ddringo o waelod y pwll wrth ddringo ysgol. Lladdwyd pob un o'r 262 o lowyr eraill a oedd yn gweithio yn yr adran honno.
O fewn ychydig oriau i'r ffrwydrad cyntaf, roedd tyrfaoedd mawr o lowyr a pherthnasau wedi ymgynnull mewn distawrwydd wrth ben y pwll yn aros am newyddion.
Ceisiodd timau achub gwirfoddol o Gresffordd a glofeydd eraill cyfagos fynd i mewn i'r pwll glo ond cawsant eu rhwystro gan ffyrnigrwydd y tân a diffyg offer ymladd tân a dŵr.
Lladdwyd tri aelod o'r frigâd achub. Ymladdodd eraill yn y tân tan yr hwyr y diwrnod canlynol ond ni wnaethant fawro gynnydd. Erbyn hyn roedd yn sicr bod y glowyr i gyd wedi marw ac roedd yr amodau yn y pwll mor beryglus fel y penderfynwyd capio’r ddwy siafft i selio’r tân.
Digwyddodd ffrwydradau pellach pan chwythodd un o'r caeadau allan oddiar y siafft, a lladdwyd gweithiwr arwyneb gan y malurion hedfan.
Dim ond un ar ddeg (11) o gyrff a gafwyd o'r pwll. Cofnododd y cwestau achos marwolaeth fel gwenwyn “carbon monocsid”.
Ni chafodd rhan Dennis o'r pwll byth ei hailagor a seliwyd cyrff y 254 o ddioddefwyr yn y pwll.
Ym mis Medi y flwyddyn honno, llofnododd 1100 o lowyr Gresffordd ar y “gofrestr ddiweithdra”.
Sefydlwyd cronfeydd rhyddhad gan Faer Wrecsam, Arglwydd Raglaw Sir Ddinbych ac Arglwydd Faer Llundain, gan godi cyfanswm o dros £500,000 i ddibynyddion y dioddefwyr.
Agorodd ymchwiliad Hydref 25, 1934 a thynnodd sylw at fethiannau rheoli, diffyg mesurau diogelwch, arferion gwaith gwael ac awyru gwael yn y pwll. Cynrychiolwyd y glowyr yn yr Ymchwiliad gan Syr Stafford Cripps.
Ailagorodd Glofa Gresffordd chwe mis ar ôl trychineb gyda chynhyrchu glo yn ailddechrau ym mis Ionawr 1936.
Ym 1937, cychwynnwyd achos llys yn Wrecsam yn erbyn Rheolwr y Pwll, yr Is-reolwr a’r United and Westminster Collieries Limited, perchnogion y pwll. Canfu'r llys fod rheolwyr y pwll yn euog o gadw cofnodion annigonol yn unig.
Caeodd Glofa Gresffordd am resymau economaidd ym mis Tachwedd 1973 a datblygwyd y safle fel stad ddiwydiannol.
Ym 1982 codwyd cofeb i ddioddefwyr y trychineb ger yr hen lofa. Fe'i hadeiladwyd o'r olwyn o'r hen offer weindio pen pwll.
Surname:Anderson
Forename:George
Address:Old Rhosrobin, Wrexham
Age:67
Occupation:Collier
Surname:Andrews
Forename:Alfred
Address:Benjamin Road, Wrexham
Age:43
Occupation:Collier
Surname:Archibald
Forename:Joe
Address:Finney Street, Rhosddu
Age:47
Occupation:Collier
Surname:Archibald
Forename:Thomas
Address:Council Houses, Pandy
Age:44
Occupation:Collier
Surname:Baines
Forename:David
Address:Victoria Road, Brynteg
Age:26
Occupation:Collier
Surname:Bateman
Forename:Maldwyn
Address:Lorne Street, Rhosddu
Age:15
Occupation:Collier
Surname:Bather
Forename:Edward Wynn
Address:Finney Street, Rhosddu
Age:36
Occupation:Collier
Surname:Beddows
Forename: Edward
Address:The Woodlands, High Street, Gwersyllt
Age:63
Occupation:Collier
Surname:Bew
Forename:Arthur
Address:Colliery Houses, Rhosddu
Age:45
Occupation:Collier
Surname:Bewdley
Forename:Thomas
Address:Park Street, Rhosddu
Age:58
Occupation:Collier
Surname:Bowen
Forename:Alfred
Address:Langdale Avenue, Rhostyllen
Age:53
Occupation:Collier
Surname:Boycott
Forename:Henry
Address:Offa Terrace, Wrexham
Age:38
Occupation:Packer
Surname:Brain
Forename:Herbert
Address:Pentrefelin, Wrexham
Age:31
Occupation:Collier
Surname:Bramwell
Forename:George
Address:Western Road, New Broughton
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Brannan
Forename:John
Address:Ffordd Edgeworth, Maesydre, Wrexham
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Brown
Forename:George
Address:Birkett Street, Rhostyllen
Age:59
Occupation:Surface worker
Surname:Brown
Forename:William Arthur
Address:Hightown Road, Wrexham
Age:22
Occupation:Haulage
Surname:Bryan
Forename:John A.H.
Address:Llewellyn Road, Coedpoeth
Age:20
Occupation:Collier
Surname:Buckley
Forename:A.
Address:Windy Hill, Summerhill
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Burns
Forename:Fred
Address:Bennions Road, Huntroyde, Wrexham
Age:41
Occupation:Collier
Surname:Capper
Forename:John A.
Address:Wrexham Road, Broughton
Age:35
Occupation:Collier
Surname:Cartwright
Forename:Albert Edward
Address:Florence Street, Rhosddu
Age:24
Occupation:Collier
Surname:Cartwright
Forename:Charles
Address:Florence Street, Rhosddu
Age:24
Occupation:Collier
Surname:Chadwick
Forename:Stephen
Address:Kenyon Street, Wrexham
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Chesters
Forename:Edwin
Address:Beales Cottages, Bradley
Age:67
Occupation:Fireman
Surname:Clutton
Forename:Arthur
Address:Lorne Street, Rhosddu
Age:29
Occupation:Collier
Surname:Clutton
Forename:George Albert
Address:March Terrace, New Rhosrobin
Age:20
Occupation:Collier
Surname:Clutton
Forename:John T.
Address:Council Houses, Pandy
Age:35
Occupation:Haulage
Surname:Collins
Forename:John
Address:Council Houses, Pandy
Age:62
Occupation:Shot Firer
Surname:Cornwall
Forename:Thomas
Address:Bennions Road, Wrexham
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Crump
Forename:William
Address:Council Houses, Bradley
Age:36
Occupation:Collier
Surname:Darlington
Forename:Thomas
Address:Mountain Street, Rhosllannerchrugog
Age:39
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:Arthur
Address:Havelock Square, Wrexham
Age:24
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:Edward
Address:Cyngorfa, Rhosllannerchrugog
Age:53
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:George William
Address:Farndon Street, Wrexham
Age:26
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:Hugh T.
Address:Holly Bush Terrace, Bradley
Age:26
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:James
Address:Williams Cottages, Moss
Age:31
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:James
Address:Boundary Terrace, Green, Brymbo
Age:37
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:James Edward
Address:Farndon Street, Wrexham
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:John
Address:Meifod Place, Wrexham
Age:64
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:John
Address:Fernleigh, Rhosrobin Road, Wrexham
Age:45
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:John E.
Address:Bennions Road, Wrexham
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:John R
Address:Fernleigh, Rhosrobin
Age:69
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:Matthias
Address:
Age:Erw Las, Maesydre, Wrexham
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:Peter
Address:Newtown, Gresford
Age:50
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:Peter
Address:March Terrace, New Rhosrobin
Age:25
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:Peter
Address:Glanllyn, Bradley
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:Robert Thomas
Address:Mountain View, Caego
Age:34
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:Samuel
Address:Woodland View, New Rhosrobin
Age:35
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:Thomas
Address:Erw Cottage, Caergwrle
Age:31
Occupation:Collier
Surname:Davies
Forename:William
Address:Acton Terrace, Rhosnesni, Wrexham
Age:33
Occupation:Collier
Surname:Dodd
Forename:Thomas
Address:Maeseinion, Rhosllannerchrugog
Age:39
Occupation:Collier
Surname:Duckett
Forename:Fred
Address:Beech Terrace, Ruabon
Age:29
Occupation:Collier
Surname:Edge
Forename:John
Address:Nelson Street, Hightown, Wrexham
Age:28
Occupation:Collier
Surname:Edge
Forename:Samuel
Address:South Street, Rhosllannerchrugog
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Edwards
Forename:Albert
Address:Nr Kings Head, Moss
Age:62
Occupation:Collier
Surname:Edwards
Forename:Ernest
Address:Green Road, Brymbo
Age:16
Occupation:Collier
Surname:Edwards
Forename:E. Glyn
Address:Woodland View, New Rhosrobin
Age:23
Occupation:Collier
Surname:Edwards
Forename:Ernest Thomas
Address:Queen Street, Rhosllannerchrugog
Age:53
Occupation:Collier
Surname:Edwards
Forename:Frank
Address:Chestnut Ave, Acton, Wrexham
Age:23
Occupation:Collier
Surname:Edwards
Forename:James Sam
Address:Top Road, Moss
Age:87
Occupation:Collier
Surname:Edwards
Forename:John Edward
Address:Glanyrafon, Maesydre, Wrexham
Age:39
Occupation:Collier
Surname:Edwards
Forename:John C.
Address:Coronation Cottages, New Road, Southsea
Age:
Occupation:Collier
Surname:Edwards
Forename:Thomas David
Address:New Street, Rhosllannerchrugog
Age:40
Occupation:Collier
Surname:Edwards
Forename:William
Address:Church Street, Rhosllannerchrugog
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Edwardson
Forename:John
Address:High Street, Gresford
Age:41
Occupation:Collier
Surname:Ellis
Forename:George
Address:Council Houses, Pandy
Age:43
Occupation:Collier
Surname:Evans
Forename:Fred
Address:Grange Road, Rhosddu
Age:50
Occupation:Collier
Surname:Evans
Forename:John
Address:Ness Cottage, Park Wall, Gwersyllt
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Evans
Forename:Norman
Address:Grange Road, Rhosddu
Age:45
Occupation:Collier
Surname:Evans
Forename:Ralph
Address:Pentre Lane, Llay
Age:34
Occupation:Collier
Surname:Fisher
Forename:Len
Address:Maple Avenue, Acton
Age:44
Occupation:Collier
Surname:Foulkes
Forename:Irwin
Address:Bryn Gardden, Rhosllannerchrugog
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Gabriel
Forename:Richard George
Address:Crispin Lane, Wrexham
Age:61
Occupation:Collier
Surname:Gittins
Forename:Johm Henry
Address:Abenbury Street, Wrexham
Age:42
Occupation:Collier
Surname:Goodwin
Forename:John
Address:Chapel Road, New Broughton
Age:51
Occupation:Collier
Surname:Griffiths
Forename:Edward
Address:Brandie Cottages, Ruabon
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Griffiths
Forename:Ellis
Address:Cyngorfa, Rhosllannerchrugog
Age:50
Occupation:Collier
Surname:Griffiths
Forename:Emmanuel
Address:High Street, Penycae
Age:53
Occupation:Collier
Surname:Griffiths
Forename:Charles
Address:Gardd Estyn, Garden Village
Age:25
Occupation:Collier
Surname:Griffiths
Forename:Frank
Address:Oxford Street, Wrexham
Age:57
Occupation:Collier
Surname:Griffiths
Forename:Walter
Address:Victoria Road, Brynteg
Age:50
Occupation:Collier
Surname:Hall
Forename:Walter
Address:Church Road, Brynteg
Age:49
Occupation:Collier
Surname:Hallam
Forename:T.W.
Address:Railway Terrace, Gwersyllt
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Hamlington
Forename:Arthur
Address:Yew Tree Cottage, Summerhill
Age:62
Occupation:Collier
Surname:Hampson
Forename:Frank
Address:Ruabon Road, Rhostyllen
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Harrison
Forename:Arthur
Address:Moss Hill, Moss
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Harrison
Forename:Charles Edward
Address:James Street, Wrexham
Age:15
Occupation:Collier
Surname:Hewitt
Forename:Phillip
Address:Poplar Avenue, Rhosllannerchrugog
Age:56
Occupation:Collier
Surname:Higgins
Forename:William
Address:Finney Street, Rhosddu
Age:27
Occupation:Collier
Surname:Holt
Forename:Alfred
Address:Pentre Lane, Llay
Age:31
Occupation:Collier
Surname:Houlden
Forename:John Henry
Address:Second Avenue, Llay
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Hughes
Forename:Cecil
Address:Tanygraig, Minera
Age:23
Occupation:Collier
Surname:Hughes
Forename:Daniel
Address:First Avenue, Llay
Age:56
Occupation:Rescuer
Surname:Hughes
Forename:Francis O.
Address:Acton Terrace, Rhosnesni
Age:60
Occupation:Collier
Surname:Hughes
Forename:Harry
Address:Hill Crescent, Spring Lodge, Wrexham
Age:44
Occupation:Collier
Surname:Hughes
Forename:John
Address:Percy Road, Wrexham
Age:58
Occupation:Collier
Surname:Hughes
Forename:Peter Joseph
Address:Tanygraig, Minera
Age:27
Occupation:Collier
Surname:Hughes
Forename:Robert John
Address:Lorne Street, Rhosddu
Age:29
Occupation:Collier
Surname:Hughes
Forename:Walter Ellis
Address:Rosemary Crescent, Rhostyllen
Age:24
Occupation:Collier
Surname:Hughes
Forename:William
Address:Long Row, Brymbo
Age:43
Occupation:Collier
Surname:Hughes
Forename:William
Address:Jackson's Houses, New Rhosrobin
Age:54
Occupation:Rescuer
Surname:Humphreys
Forename:Ben
Address:Vernon Street, Rhosddu
Age:34
Occupation:Collier
Surname:Humphreys
Forename:John
Address:Edwards Road, Brynteg
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Husbands
Forename:Thomas
Address:Manley Road, Wrexham
Age:40
Occupation:Collier
Surname:Jarvis
Forename:Ernest
Address:Ddol, Bersham
Age:41
Occupation:Collier
Surname:Jenkins
Forename:William
Address: Heol Offa, Tanyfron
Age:25
Occupation:Collier
Surname:Johns
Forename:Percy
Address:Ffordd Edgeworth, Maesydre, Wrexham
Age:27
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Albert Edward
Address:Nelson Street, Wrexham
Age:31
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Azariah
Address:Westminster Road, Moss
Age:37
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Cyril
Address:Main Road, Rhosrobin
Age:26
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Daniel
Address:Western Road, New Broughton
Age:33
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:David L.
Address:Colliery Road, Rhosddu
Age:36
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Edward
Address:Woodland View, High Street, Gwersyllt
Age:64
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Edward
Address:Queen Street, Cefn Mawr
Age:56
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Edward George
Address:Ruabon Road, Wrexham
Age:23
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Eric
Address:Rosemary Crescent, Rhostyllen
Age:23
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Ernest
Address:Glan Garth, Maesydre, Wrexham
Age:36
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Bill
Address:Glan Garth, Maesydre, Wrexham
Age:14
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Evan Hugh
Address:Marion House, New Brighton, Minera
Age:55
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Fred
Address:Woodland View, New Rhosrobin
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Frederick H.C.
Address:Bridge Street, Holt
Age:31
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Francis
Address:Council Houses, Berse
Age:27
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:George
Address:Glan Garth, Maesydre, Wrexham
Age:47
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:George Humphrey
Address:Russell Street, Cefn Mawr
Age:22
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Gwilym
Address:Glan Garth, Maesydre, Wrexham
Age:52
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Henry
Address:Gordon Terrace, Rhosddu
Age:59
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Idris
Address:Nant Road, Coedpoeth
Age:37
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Iorwerth
Address:Bryn Dolwar, Rhosrobin Road, Wrexham
Age:52
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Jabez
Address:Morgan Avenue, Rhosddu
Age:43
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:John Dan
Address:Williams Cottages, Moss
Age:42
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:John Richard
Address:Mostyn View, Coedpoeth
Age:33
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:John Robert
Address:Pentre Lane, Llay
Age:
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Llewellyn
Address:Windsor Road, New Broughton
Age:49
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Llewellyn
Address:Yew Tree Bungalow, Gresford
Age:40
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Llewellyn
Address:Bersham Road, New Broughton
Age:38
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Neville
Address:Ffordd Maelor, Maesydre, Wrexham
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Richard Henry
Address:Bryn Terrace, Ruabon
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Richard J.
Address:White House Lodge, Brymbo
Age:34
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Robert
Address:Trefechan, Penycae
Age:57
Occupation:Deputy
Surname:Jones
Forename:Robert
Address:Hillock Lane, Gresford
Age:49
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Thomas
Address:Council Houses, Gresford
Age:55
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Thomas E.
Address:Poolmouth Road, Moss
Age:
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Thomas John
Address:Bryndedwydd, Marford Hill
Age:58
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:Thomas O.
Address:Penllyn, Trevor, Llangollen
Age:59
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:William
Address:Lorne Street, Rhosddu
Age:51
Occupation:Collier
Surname:Jones
Forename:William
Address:Lloyd Street, Rhosllannerchrugog
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Kelsall
Forename:James
Address:Florence Street, Wrexham
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Kelsall
Forename:John
Address:Rose Cottage, Common Wood, Holt
Age:37
Occupation:Collier
Surname:Lawrence
Forename:William
Address:Nelson Street, Hightown, Wrexham
Age:43
Occupation:Collier
Surname:Lee
Forename:John Lee
Address:Heol Offa, Coedpoeth
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Lee
Forename:Thomas
Address:Heol Offa, Coedpoeth
Age:16
Occupation:Collier
Surname:Lewis
Forename:David
Address:Merlin Street, Johnstown
Age:44
Occupation:Collier
Surname:Lewis
Forename:David Thomas
Address:Middle Road, Coedpoeth
Age:46
Occupation:Collier
Surname:Lewis
Forename:Jack
Address:Railway Terrace, Cefn y Bedd
Age:48
Occupation:Rescuer
Surname:Lilly
Forename:Joel
Address:Main Road, Rhosrobin
Age:41
Occupation:Collier
Surname:Lloyd
Forename:Thomas
Address:Colliery Road, Rhosddu
Age:55
Occupation:Collier
Surname:Lloyd
Forename:William
Address:Finney Street, Rhosddu
Age:59
Occupation:Collier
Surname:Lloyd
Forename:William Sidney
Address:Pentre Lane, Llay
Age:
Occupation:Collier
Surname:Lucas
Forename:John
Address:Council Houses, Gwersyllt
Age:59
Occupation:Collier
Surname:Maggs
Forename:Colin
Address:Talwrn House, Talwrn
Age:17
Occupation:Collier
Surname:Mannion
Forename:Albert
Address:Hill Crest, Spring Lodge, Wrexham
Age:29
Occupation:Collier
Surname:Manuel
Forename:Thomas A.
Address:Meadows Lane, Spring Lodge, Wrexham
Age:33
Occupation:Collier
Surname:Martin
Forename:William Henry
Address:Newtown, Gresford
Age:37
Occupation:Collier
Surname:Matthews
Forename:William V.
Address:Hill Street, Penycae
Age:18
Occupation:Collier
Surname:Mathias
Forename:Samuel
Address:Eagle's Place, Moss
Age:42
Occupation:Collier
Surname:McKean
Forename:Joseph
Address:Cheshire View, Spring Lodge, Wrexham
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Meade
Forename:William
Address:St. John's Road, Wrexham
Age:39
Occupation:Collier
Surname:Mitchell
Forename:George
Address:James Street, Wrexham
Age:23
Occupation:Collier
Surname:Monks
Forename:Ernest
Address:Glanrafon, Bwlchgwyn
Age:23
Occupation:Collier
Surname:Morley
Forename:Edward
Address:Council Houses, Bradley
Age:57
Occupation:Collier
Surname:Morris
Forename:Alfred
Address:High Street, Penycae
Age:20
Occupation:Collier
Surname:Nichols
Forename:Harry
Address:Ashfield Road, Crispin Lane, Wrexham
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Nichols
Forename:John
Address:Beast Market, Wrexham
Age:29
Occupation:Collier
Surname:Nichols
Forename:William Henry
Address:Farndon Street, Wrexham
Age:25
Occupation:Collier
Surname:Owens
Forename: Evan Henry
Address:Cunliffe Walk, Garden Village, Wrexham
Age:54
Occupation:Collier
Surname:Palmer
Forename:Alex
Address:Kingstown, Maesydre, Wrexham
Age:20
Occupation:Collier
Surname:Parry
Forename:Isaac
Address:Western View, Wrexham Road, Brymbo
Age:40
Occupation:Collier
Surname:Parry
Forename:Joseph
Address:Western View, Wrexham Road, Brymbo
Age:65
Occupation:Collier
Surname:Parry
Forename:John E.
Address:Pisgah Hill, New Broughton
Age:31
Occupation:Collier
Surname:Parry
Forename:John Richard
Address:Manley Road, Wrexham
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Penny
Forename:Stephen
Address:Stansty View, New Rhosrobin
Age:23
Occupation:Collier
Surname:Penny
Forename:William H.
Address:Council Houses, Pandy
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Perrin
Forename:Frank
Address:Finney Street, Rhosddu
Age:23
Occupation:Collier
Surname:Peters
Forename:Henry
Address:Pentre Lane, Llay
Age:38
Occupation:Collier
Surname:Phillips
Forename:George
Address:Trevanna Way, Spring Lodge, Wrexham
Age:22
Occupation:Collier
Surname:Phillips
Forename:Herbert
Address:Haig Road, Hightown, Wrexham
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Phillips
Forename:John
Address:Gardd Estyn, Garden Village, Wrexham
Age:40
Occupation:Collier
Surname:Pickering
Forename:J.
Address:Sycamore Terrace, Old Rhosrobin
Age:22
Occupation:Collier
Surname:Powell
Forename:Charles
Address:Dale Street, Wrexham
Age:57
Occupation:Railman
Surname:Price
Forename:Ernest
Address:Moss Hill, Moss
Age:27
Occupation:Collier
Surname:Price
Forename:Samuel
Address:Oakfield Terrace, Gresford
Age:37
Occupation:Collier
Surname:Pridding
Forename:James
Address:Oxford Street, Wrexham
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Prince
Forename:Mark
Address:Manley Road, Wrexham
Age:59
Occupation:Collier
Surname:Prince
Forename:William
Address:Meadow Lea, Spring Lodge, Wrexham
Age:30
Occupation:Collier
Surname:Pritchard
Forename:Isiah
Address:Woodland View, New Rhosrobin
Age:54
Occupation:Collier
Surname:Pugh
Forename:Ernest
Address:Quarry Rd, Brynteg
Age:49
Occupation:Collier
Surname:Pugh
Forename:Thomas
Address:Vernon Street, Wrexham
Age:54
Occupation:Collier
Surname:Ralphs
Forename:John
Address:Market Street, Wrexham
Age:53
Occupation:Collier
Surname:Rance
Forename:Thomas
Address:High Street, Pentre Broughton
Age:21
Occupation:Collier
Surname:Rees
Forename:Albert
Address:Gatewen Road, New Broughton
Age:56
Occupation:Collier
Surname:Reid
Forename:Lloyd
Address:Bryn Gardden, Rhosllannerchrugog
Age:20
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Arthur A.
Address:Wire Mill Cottage, Bradley
Age:63
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Edward
Address:Bryn Estyn Cottage, Rhosnesni
Age:35
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Edward C.
Address:Council Houses, Gresford
Age:42
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Ernest
Address:Little Penybryn, Abenbury
Age:26
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Frank
Address:Bury Street, Wrexham
Age:26
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:George
Address:Glanrafon, Maesydre, Wrexham
Age:28
Occupation:Repairer
Surname:Roberts
Forename: H.
Address:Patison Road, Coedpoeth
Age:
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Idris
Address:Pumphouse, Highfield, Stansty
Age:16
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:John David
Address:Lorne Street, Rhosddu
Age:47
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:John H.
Address:Patison Row, Coedpoeth
Age:33
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Olwyn
Address:Hill Street, Penycae
Age:24
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Percy
Address:Bungalow, Llidiart Fanny, Coedpoeth
Age:26
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Robert
Address:off Brook Street, Rhosllannerchrugog
Age:33
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Robert John
Address:Market Street, Wrexham
Age:
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Robert Thomas
Address:Crispin Lane, Wrexham
Age:57
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Robert William
Address:Forge Row, Southsea
Age:38
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:Thomas James
Address:Kendrick Place, Beast Market, Wrexham
Age:19
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:William
Address:Princes Street, Wrexham
Age:45
Occupation:Collier
Surname:Roberts
Forename:William T.
Address:Pentre Lane, Llay
Age:40
Occupation:Collier
Surname:Robertson
Forename:William
Address:Spring Road, Rhosddu
Age:41
Occupation:Collier
Surname:Rogers
Forename:Edward Llewellyn
Address:New Houses Lane, Llay
Age:20
Occupation:Collier
Surname:Rogers
Forename:Grenville
Address:Wheatsheaf Lane, Gwersyllt
Age:29
Occupation:Collier
Surname:Ross
Forename:Harry
Address:Nelson Street, Wrexham
Age:34
Occupation:Collier
Surname:Rowlands
Forename:John
Address:Holt Road, Wrexham
Age:36
Occupation:Collier
Surname:Rowland
Forename:John David
Address:Old Cross Foxes, Minera
Age:17
Occupation:Collier
Surname: Salisbury
Forename:William
Address:Victoria Road, Brynteg
Age:48
Occupation:Collier
Surname:Shaw
Forename:George
Address:Ashwood, Wrexham Road, Brynteg
Age:63
Occupation:Collier
Surname:Shone
Forename:John
Address:Gresford
Age:34
Occupation:Collier
Surname:Shone
Forename:Richard
Address:High Street, Gresford
Age:49
Occupation:Collier
Surname:Slawson
Forename:Arthur
Address:Crescent Road, Wrexham
Age:22
Occupation:Collier
Surname:Smith
Forename:Leonard
Address:Bennions Road, Huntroyde, Wrexham
Age:20
Occupation:Collier
Surname:Stevens
Forename: Richard T.
Address:Pisgah Hill, Pentre Broughton
Age:22
Occupation:Collier
Surname:Strange
Forename:Albert
Address:Nelson Street, Wrexham
Age:25
Occupation:Collier
Surname:Statford
Forename:Stanley
Address:Ninth Avenue, Llay
Age:39
Occupation:Collier
Surname:Tarran
Forename:John
Address:Liverpool Road, Buckley
Age:59
Occupation:Collier
Surname:Taylor
Forename:William Henry
Address:Church Street, Holt
Age:53
Occupation:Collier
Surname:Thomas
Forename:Berwyn
Address:Kent Road, Lodge, Brymbo
Age:26
Occupation:Collier
Surname:Thomas
Forename:John Elias
Address:Queen's Terrace, Gwersyllt
Age:29
Occupation:Collier
Surname:Thomas
Forename:Robert
Address:Pant Hill, Rhosllannerchrugog
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Thomas
Forename:Tec
Address:Council Houses, Pandy
Age:26
Occupation:Collier
Surname:Thornton
Forename:John
Address:Coronation Cottages, New Broughton
Age:24
Occupation:Collier
Surname:Tittle
Forename:Edward
Address:Smithy Lane, Acton
Age:44
Occupation:Collier
Surname:Trowe
Forename:Ernest
Address:Huntroyde Avenue, Wrexham
Age:41
Occupation:Collier
Surname:Valentine
Forename:Fred
Address:Glan Dwr, Acrefair
Age:24
Occupation:Collier
Surname:Vaughan
Forename:John Edward
Address:Alford Street, Wrexham
Age:28
Occupation:Collier
Surname:White
Forename:John
Address:Chapel Cottages, Gresford
Age:38
Occupation:Collier
Surname:Williams
Forename:George
Address:Gardden Terrace, Summerhill
Age:31
Occupation:Collier
Surname:Williams
Forename:Harold
Address:Osborne Terrace, Claypit Lane, Gresford
Age:37
Occupation:Collier
Surname:Williams
Forename:Hugh Llewellyn
Address:Park Street, Rhosddu
Age:43
Occupation:Collier
Surname:Williams
Forename:John
Address:Cheetham's Lodging Houses, Wrexham
Age:62
Occupation:Collier
Surname:Williams
Forename:John
Address:Dale Street, Wrexham
Age:44
Occupation:Collier
Surname:Williams
Forename:John
Address:Council Houses, Brynteg
Age:66
Occupation:Collier
Surname:Williams
Forename:John D.
Address:Vulcan Cottage, New Road, Southsea
Age:29
Occupation:Collier
Surname:Williams
Forename:John Thomas
Address:Brynffynnon, Brymbo
Age:33
Occupation:Collier
Surname:Williams
Forename:Morris
Address:Pentre Lane, Llay
Age:24
Occupation:Electrician
Surname:Williams
Forename:Reg
Address:Old Rhosrobin
Age:29
Occupation:Electrician
Surname:Williams
Forename:Thomas
Address:Park View Stores, Bradley
Age:57
Occupation:Collier
Surname:Williams
Forename:William A.
Address:Gatewen Road, Pentre Broughton
Age:29
Occupation:Collier
Surname:Wilson
Forename:John Walter
Address:Victoria Terrace, Coedpoeth
Age:32
Occupation:Collier
Surname:Witter
Forename:Henry
Address:The Mount, Gresford
Age:56
Occupation:Collier
Surname:Wynn
Forename:Edward
Address:Bradley Road, Wrexham
Age:68
Occupation:Collier
Surname:Winyard
Forename:J.
Address:New Inn, Cefnybedd
Age:47
Occupation:Collier
Surname:Yemm
Forename:Morgan James
Address:Seventh Avenue, Llay
Age:28
Occupation:Collier
Emyn Gresffordd - The Gresford Disaster
(Geiriau :Anhysbys.)
You've heard of the Gresford Disaster,
Of the terrible price that was paid;
Two hundred and sixty-four colliers were lost,
And three men of the rescue brigade.
It occurred in the month of September
At three in the morning the pit
Was racked by a violent explosion
In the Dennis where gas lay so thick.
Now the gas in the Dennis deep section
Was packed there like snow in a drift,
And many a man had to leave the coal-face
Before he had worked out his shift.
Now a fortnight before the explosion,
To the shotfirer Tomlinson cried,
"If you fire that shot we'll be all blown to hell!"
And no one can say that he lied.
Now the fireman's reports they are missing
The records of forty-two days;
The collier manager had them destroyed
To cover his criminal ways.
Down there in the dark they are lying.
They died for nine shillings a day;
They have worked out their shift and now they must lie
In the darkness until Judgement Day.
Now the Lord Mayor of London's collecting
To help out the children and wives;
The owners have sent some white lilies
To pay for the poor colliers' lives.
Farewell, all our dear wives and our children
Farewell, all our comrades as well,
Don't send your sons down the dark dreary mine
They'll be doomed like the sinners in hell.
Cyhoeddwyd y gân fel dalen lydan yn fuan ar ôl y trychineb. Mae wedi ei recordio gan Yr Hennessys, Ewan MacColl, Alex Campbell a'r Albion Band ymhlith eraill. Mae'r drychineb hefyd yn destun y gân The Collier ar albwm 2006 Freedom Fields gan Seth Lakeman.
Ffynonellau:
- "Collieries of Denbighshire" / (Glofeydd Sir Ddinbych), - G.G. Lerry 1968
- Lluniau gan John Haynes, Gorffennaf 2006
-
Amrywiol
- Plwyfi Hynafol Sir Ddinbych
- Plwyfi Hynafol Sir Y Fflint
- Enwau Lleoedd Lleol
- Cofrestrau Anghydffurfiol Sir Ddinbych
- Cofnodion Cyfrifiad Ar Goll
- Darllen Cerrig Beddau Cymraeg
- Hen Gardiau Post Clwyd
- Hen Lluniau Clwyd
- Tafarndai Hanesyddol Wrecsam
- Tafarndai Hanesyddol Rhiwabon
- Glofeydd Sir Ddinbych
- Trichyneb Gresffordd
- Undebau Cyfraith Y Tlodion
- Cysylltiadau Achyddiaeth
